วันที่ 15 มีนาคม 2567 สำนักวิจัยและพัฒนาการศึกษา สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา จัดโครงการส่งเสริมการวิจัยสำหรับนักวิจัยรุ่นเยาว์ โดยมี ดร.รุ่งนภา จิตรโรจนรักษ์ ผู้อำนวยการสำนักวิจัยและพัฒนาการศึกษา เป็นประธาน กล่าวต้อนรับและเปิดประชุม พร้อมด้วย ดร.พิรุณ ศิริศักดิ์ ผู้ช่วยผู้อำนวยการโรงเรียนราชินีบน ว่าที่ ร.ต.พรศักดิ์ ธรรมวานิช ผู้อำนวยการศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษานครพนม สำนักงานเขตพื้นที่ประถมศึกษานครพนม มหาวิทยาลัยนครพนม ผู้บริหารสถานศึกษา ครู นักเรียน ศึกษานิเทศก์ เจ้าหน้าที่ศูนย์วิทยาศาสตร์ฯ และบุคลากร สกศ. ร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ณ ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษานครพนม จังหวัดนครพนม

โครงการส่งเสริมการวิจัยสำหรับนักวิจัยรุ่นเยาว์ จัดขึ้นเพื่อส่งเสริมการวิจัยและปลูกฝังทัศนคติเชิงบวกแก่นักวิจัยรุ่นเยาว์ผ่านการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ฐานวิจัยให้แก่นักเรียนประถมศึกษา ซึ่งเป็นช่วงวัยที่เหมาะสมในการเริ่มพัฒนาทักษะกระบวนการคิดขั้นสูง เพื่อเป็นพื้นฐานสำหรับการพัฒนาทักษะการวิจัยเพื่อสร้างองค์ความรู้ แก้ปัญหาและพัฒนานวัตกรรมต่อไป สำหรับแผนการจัดกิจกรรมครั้งนี้ ใช้ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษานครพนม จังหวัดนครพนมเป็นแหล่งเรียนรู้เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ สะท้อนความคิดในระดับที่เหมาะสมกับช่วงวัย  เนื่องจากเป็นแหล่งเรียนรู้ที่มีนิทรรศการหลากหลาย ให้บริการความรู้ด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และสิ่งแวดล้อม ซึ่งสามารถใช้เป็นขอบเขตในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ 

สำหรับกิจกรรมการเรียนรู้ฐานวิจัยครั้งนี้ ได้จัดแบ่งกลุ่มนักเรียนเป็น 4 กลุ่ม และจัดสาระสำคัญเป็น 2 หมวด ประกอบด้วย หมวดที่ 1 โลกของปลาแม่น้ำโขง เป็นนิทรรศการที่จัดแสดงข้อมูลสารสนเทศและปลาแม่น้ำโขงสายพันธ์ต่าง ๆ รวมทั้งกล่าวถึงวิถีชีวิตชุมชนบริเวณแม่น้ำโขง การเพาะพันธุ์ปลาหายาก และใกล้สูญพันธุ์ ส่วนหมวดที่ 2 หอเฉลิมพระเกียรติพระราชวงศ์จักรี เป็นการจัดแสดงนิทรรศการข้อมูลสารสนเทศเกี่ยวกับราชวงศ์จักรี พระราชประวัติรัชกาลที่ 9 แนวพระราชดำริเศรษฐกิจพอเพียง เกี่ยวกับประวัติเมืองนครพนม 8 ชนเผ่า เชื้อชาติบรรพบุรุษชาวนครพนม กระบวนการวิจัยถูกปรับให้มีขั้นตอนที่ง่ายและไม่ซับซ้อน แต่มีขั้นตอนครบถ้วนตามระเบียบวิจัย โดยสอดแทรกการนำการตั้งคำถามของครู เพื่อกระตุ้นการคิดวิเคราะห์ของนักเรียน มีกระบวนการดังนี้ 1) กิจกรรมตั้งคำถามนำเรียนรู้ บรรยายแนะนำแหล่งเรียนรู้เบื้องต้น ตั้งคำถามนำเพื่ออภิปรายร่วมกันและกระตุ้นความสนใจ ให้นักเรียนตั้งคำถามนำเรียนรู้ 2) กิจกรรมสำรวจและแสวงหาความรู้ โดยให้นักเรียนสำรวจแหล่งเรียนรู้ สืบค้น สังเกต สัมภาษณ์ เพื่อเก็บข้อมูลมาวิเคราะห์ แลกเปลี่ยน นำมาซึ่งคำตอบ โดยมีครูช่วยในการตั้งคำถาม กระตุ้นความคิดนักเรียน 3) กิจกรรมสร้างสื่อนำเสนอเพื่อต่อยอดความรู้ 4) กิจกรรมสื่อสารนำเสนอ ช่วยให้เด็กกล้าแสดงออกกระบวนการความคิด แนวความคิดในการค้นหาคำตอบของนักเรียน และ 5) กิจกรรมสรุปสะท้อนผล แลกเปลี่ยนความคิดเห็นและให้ข้อเสนอแนะ

จากการดำเนินการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ฐานวิจัย คณะครู ศึกษานิเทศก์ ได้สะท้อนความคิดเห็นเกี่ยวกับกิจกรรมการเรียนรู้ฐานวิจัย เห็นตรงกันว่าเป็นกิจกรรมที่มีประโยชน์ต่อผู้เรียนอย่างยิ่ง นอกจากเสริมด้านความรู้ ยังช่วยเสริมทักษะอื่น ๆ ให้กับผู้เรียนอีกด้วย อีกทั้งสามารถนำไปใช้บูรณาการในการจัดการเรียนการสอน สำหรับคณะครู อาจารย์ สุดท้ายกิจกรรมครั้งนี้ช่วยให้นักเรียนเกิดการพัฒนากระบวนการทางความคิด เกิดทักษะการตั้งคำถาม สืบแสวงหาข้อมูลสารสนเทศ คิดวิเคราะห์และสังเคราะห์ความรู้ สร้างแบบจำลองความคิด ช่วยให้นักเรียนได้กล้าสื่อสาร แสดงความคิดเห็น ร่วมแลกเปลี่ยนภายในกลุ่ม ทั้งนี้เป็นการส่งเสริมให้นักเรียนได้เข้าใจถึงกระบวนการวิจัยอย่างไม่ซับซ้อน ถือเป็นกิจกรรมที่ช่วยเตรียมความพร้อมด้านต่าง ๆ ให้กับครูผู้สอนและบุคลากรทางการศึกษา เพื่อส่งเสริม พัฒนาทักษะกระบวนการคิดของผู้เรียนให้พัฒนาต่อไป